Fragmanlar (3) “Yeniden İnşa”nın Sorunları Üzerine

Önceki bölümde “Marksizm” ve “Yeniden İnşa”yı, niçin ve ne anlamda kullandığımız üzerine yazdık, ama daha ziyade politik, ideolojik, taktiksel, psikolojik kullanımlar, anlamlar ve vurgular üzerinde durduk.

Ama bunlar işin biçimsel yönüydü, henüz yapılmak istenen işin özüyle, metodolojisiyle ilgisi yoktu.

Olabilecek kimi yanlış anlamalara karşı bir ön alma idiler.

Şimdi ise işin daha temel ve metodolojik yanlarına girmeye çalışalım

Fragmanlar (2) - Niçin “Marksizm”, Niçin “Yeniden İnşa”?

“Marksizmin Yeniden İnşası” sözlerinden başlamak gerekiyor aslında.

Önce “Marksizm” kavramını ne anlamda kullanıyorum. Buna kısa bir açıklama getirmeli.

Ben “Marksizm”i Toplumbilim anlamında kullanıyorum.

Toplum denen varoluş biçiminin yapısını ve değişim yasalarını araştıran bilim anlamında kullanıyorum.

Marks ve Engels de oluşturdukları teoriyi “İnsan Toplumlarının” veya onun “tarihinin” teorisi olarak tanımlamışlardır.

Yani bu teorinin temel önermelerini koyanlar, yapmaya çalıştıklarını, teorilerinin konusunu böyle tanımlıyorlardı. Örneğin Engels, Marks’ın Mezarı başında yaptığı konuşmada[1] Marks’ın en önemli keşfini, böyle tanımlıyordu.

Yani, Marksizm, bir “felsefe”, bir “ideoloji”, bir “doktrin”, bir “politika öğretisi”, bir “dünya görüşü”, bir “ekonomi teorisi” vs. değildir.

Fargman - “Marksizmin Yeniden İnsası”nın Sorunları ve Gerekliliği Üzerine Fragmanlar (1)

Galiba acil bir çözüm olarak fragmanlar biçiminde yazmak tek çare.

Muhtemelen binlerce yılda bir halk bilgeliği olarak şekillenmiş bir sonuç önermesi, “Hadis” denerek İslam Peygamberinin otoritesi ile iyice ağırlaştırılmış biçimiyle “Hiç ölmeyecekmiş gibi dünyaya çalış, yarın ölecekmiş gibi de ahirete çalış” veya daha da özlü olarak “Sizin hayırlınız dünyası için ahiretini, ahireti için dünyasını terk etmeyendir” şeklinde İslam geleneğinde yer edinmiş.

Bu oldukça diyalektik önermeyi modern toplumun kavramlarıyla ve sorunlarıyla formüle edersek, kısa vadeli ile uzun vadeli, genel ile kısmi olanın, daha da genel bir ifadeyle, birbiriyle çelişen amaç ve özellikler, arasında bir denge, bir optimum çözümü arama ve bulma ilkesi olarak tanımlayabiliriz.

Latife Fegan’ın Anıları “Yazmasaydım Olmazdı” Üzerine Yazmasaydım Olmazdı

11 Eylül 2020 tarihinde Ragıp Zarakol’dan bir mail gelmişti:

“Aramızda kalsın... Latife’nin anılarını basıyorum... arka kapak icin 6 satırı gecmeyen kısa bir şey yazar mısın?”

Ben de şu cevabı vermiştim:

“(…) Fakat ben Latife'nin anılarını okumadım. Sadece bazı konuşmalarımız olmuştu ve bir de ilk taslağını yazmaya başladığında biraz okumuştum. Sonra değiştirmiş olmalı. Çünkü iyi bulmamış ve bunu kendisine belirtmiştim. Dolayısıyla yazacağım kısa yazı biraz körleme atış olur.”

Bunun üzerine Ragıp da:

“Senden o zaman kitap çıktıktan sonra yazı bekliyorum.” diye yazmıştı.

Ben de yazma sözü vermiştim.

Latife Fegan’ın “Yazmasaydım Olmazdı” başlıklı anıları bundan bir ay kadar sonra Ekim 2020’de yayınlandı.

Şimdi 2021 Ocak ayı

Bu yazı ile Ragıp’a borcumu ödemeye çalışacağım.

*

Ama zaten Ragıp’a borcum olmasaydı da yazardım ve yazacaktım.

Çünkü yıllardır bu anıların yazılmasını bekliyenlerdendim ve yazılmasının teşvikçilerindendim.

Latife Fegan’ın anılarını bir “suç” gibi görenler olacaktır. Ben de onu bu “suçu” işlemeye teşvik ederlerden biriydim. Dolayısıyla “suç işlemeye teşvik”ten suçlu sayılırım. Bu nedenle de suç olarak göreceklere birkaç notum olacak elbette.

Ayrıca Latife Fegan’ın anılarında anlattığı dönemin önemli bir bölümünü ve olayları ya yakından veya uzaktan izlemiştim ya da anlattığı olaylar ve hayatlarla zaman zaman yolum kesişmişti.

"Halka Dergi"den Arkadaşlarla Bugünkü Dünya Üzerine Söyleşi

Kuzey Kore’ye ait bir propaganda afişi.

Emperyalizm ka­vramın Hobson or­taya atıyor önce. Rosa Luxemburg’un kavramı ilk ortaya atan kişi olduğu da söyleniyor. Lenin bu kavramı geliştiriyor ve bir tez haline getiriyor. Yani sizce onların tarif ettiğin emperyalizm ile bugünkü emperyal­izm arasında nasıl farklar var? Lenin’in tarif ettiği empery­alizm bugün hâlâ güncel mi sizce?

Evet dediğiniz gibi Hobson ama Lenin esas olarak Hilferding’in dayandığı verilere dayanıyor ve onlardan çıkardığı sonuç ve yorum farklı. Rosa’nınki başka bir bağlam ve soyutlama düzeyi.