Gerçekten de piyasayı doldurmuş ve Marksizmi savunuyor diye ortalıkta dolaşanlara bakınca bu yargılar doğru gibi görülür.
Ancak burada anlaşılmayan şudur, insan hayatı bakımından büyük ama toplumların hayatı bakımından küçük öyle önemler vardı ki o dönemlerde herşey tersine dönebilir. Bu da bizi yanıltır. Hayatınız üç gün yaşayan bir kelebeğinki kadarsa, dünyanın hep çiçeklerle bezeli güneşin parladığı bir yer olduğunu sanabilirsiniz.
Marksizm hakkındaki bu yargı da böyledir. Markizm hiç de öyledeğildir, ama köylülerin ve ulusçuların Marksist olduğu veya kendini öyle tanımladığı bugünkü dünyada Marksistler böyledir. Tarihin yumağı tersinden çözülünce, böylesine görünümler ortaya çıkar.
Bunun otantik, eleştirel ve devrimci Marksizm'in ayırıcı bir özelliği olmadığını bizzat Lenin’den bir alıntı ve kendi yaptığımız bir öneriyle gösterelim.
Örnek: #Duranadam. Duran adamın daha önce başörtüsü taktığı görüldü. Aynı eylemi biz BDP milletvekilleri için önermiştik. Kimbilir belki yaparlardı da seçilmiş vekillerin tutuklu tutulmasına karşı protesto olmasaydı.
Aslında “Duranadam”lar Marksizm'in gerçek sahipleridirler, ama bugünkü dünyada birbirine çok uzatırlar yanlış anlamalar nedeniyle. “O mahiler ki derya içredir deryayı bilmezler.”
Somut kanıtı aşağıda.
21 Haziran 2013 Cuma
Blok Milletvekillerine Yemin Töreni İçin Bir Öneri: Türbanla ve Kravatsız
“(...)Buna rağmen şu ana kadar onlar kadar bürokratik hale gelmediğimizi ve bu fikrin bizim aramızda tartışılmasının eğlenceden başka hiçbir şeye neden olmayacağını umuyorum.
Sahiden, zevki neden faydayla birleştirmeyelim? Neden gülünç, zararlı, yarı gülünç, yarı yararlı ve benzeri şeyleri açığa çıkarmak için bazı komik veya yarı komik oyunlara başvurmayalım?”
(Lenin, Az Olsun Öz Olsun)
Pek yakında Meclis açılacak, ilk kez bu kadar çok demokratik özlemlere sahip ve bir kısmı kendini sosyalist olarak tanımlayan Milletvekili bu mecliste yer alacak.
Daha Meclis açılmadan, Sosyalist hareketin tarihinden bihaber olanların kafalarındaki umacı sosyalist şablonuna göre provakasyon ve haber üretimi başladı. Sosyalist milletvekillerinin yemin etmeyeceği, bunun sosyalist ideallerle bağdaşmadığı gibi haberler yayıldı ama bunlar derhal Blok bileşenleri tarafından yalanlandı.
Öneriye geçmeden önce, bu vesileyle, sosyalistlerin bu yemin konusundaki temel görüşlerini ve işçi ve sosyalist hareketin tarihindeki bu konudaki deneyleri de kısaca aktaralım. Bu da önemlidir devrimci gelenekleri unutup hafıza kaybına uğramışlara karşı.
Bırakalım sosyalistleri, on dokuzuncu yüzyılda, sıradan demokratlar bile, eski toplumun yadigarı bu yemin ritüellerine karşıydılar. Ama burjuvazi her zaman olduğu gibi, bu talebi hiç bir zaman tutarlı olarak savunmadı ve gerçekleştirmedi. Bunu Paris’in işçileri Paris Komünü’nde 1871’de gerçekleştirdiler, ilk yaptıkları bu yeminlere ve yemin törenlerine son vermek oldu.
Bu nedenle tutarlı demokratlar ve sosyalistler yeminlerin ortadan kaldırılmasını savunurlar.
Ancak ritüellerin toplum hayatındaki önemi ve varlığı da inkar edilemez. Dünya tarihindeki bütün toplumlarda ritüeller vardır. Ritüeller elle tutulup gözle görülebilir olmayan toplumsal gerçekliklerle bir bağ kurmanın hatta bu gerçekliği var etmenin aracıdırlar.
Eğer çok da gerekli görülürse, sosyalistlerin savunması gereken bir tek yemin olabilir, İslam’ın kelimei şahadeti gibi: “Tüm insanların ve insanlığın eşitliği için çalışacağıma kutsal bildiklerim üzerine söz veririm.”
Böyle bir yemin, tıpkı putlar karşısında insanları eşitleyen Allah’ın birliğini ve varlığını kabul gibi, uluslar ve ulus devletler karşısında tüm insanları ve insanlığı birleştiren ve eşitleyen biricik doğru yemin olabilir. Bu yeminde hiç bir ulusun ve ulusçuluğun izi yoktur, aksine günümüzün putları olan ulusal bayraklara ve yine günümüzün aşiretleri olan uluslara ve ulusal devletlere karşı biricik insanlığı savunur. Anayasa tartışmaları olursa, Blok milletvekillerinin yeminlerin kaldırılmasını, o da olmazsa böyle bir yemini savunmaları gerekir.
*
Ama Yemin’e karşı olmaktan sosyalist milletvekillerinin yemin etmeyeceği sonucu da çıkmaz. Tüm insanlığı birleştirme ve eşitleme ideali bakımından, meclis te bir mücadele alanıdır, orası da savaşın bir siperidir. Savaşta ise düşmanı yenmek için savaş hilelerine başvurmak, hele ezilen sınıflar ve güçsüzler için şarttır.
İlk Müslümanlar nasıl henüz çok güçsüz olduklarında Putları tanımadıklarını açıkça ifade etmekten kaçınıyorlardı; Allah’a inançlarını gizli olarak savunuyorlardı; böyle davranmadıkları takdirde daha doğmadan yok edilmeleri mukadder idiyse; sosyalistler de hatta demokratlar da benzer şekillerde davranırlar ve davranmaktadırlar.
Örneğin yeryüzünde binlerce sosyalist uluslara ve ulusçuluğa inanmadığını söylemektedir. Ama bunu söyleyen sosyalistlerin hepsi aynı zamanda, bir ulus ilkesine göre örgütlenmiş, var olan ulusların ve ulusal devletlerin yurttaşları olarak o ulus devletlere askerlik yaparlar, vergi verirler, onların yasalarına uyarlar. “Benim ulusum yok, ben uluslara inanmıyorum, bu nedenle bu devlete vergi verimyorum, askere gitmiyorum, yasalarını ve mahkeme kararlarını tanımıyorum” demezler. Çünkü diyemezler, bunu dedikleri an soluğu tımarhane veya hapishanede alırlar. Toplu halde dedikleri takdirde de isyan etmiş muamelesi görülüp bire kadar kırılırlar. Yani aslında uluslara ve ulusçuluğa karşı olan sosyalistler de tıpkı ilk Müslümanlar gibi “takiye” yapmaktadırlar.
Yemin konusu da böyledir, hem genel olarak yemine, hem de o yemin edilen içeriğe de karşı olunmasına ve reddedilmesine rağmen yemin etmek gerekir, tıpkı vergi verildiği gibi, ki ona karşı mücadele edilebilsin.
Yanlış hatırlamıyorsam, bu yemin konusu Ekim devrimi öncesi dönemlerde, Duma’daki Bolşevik Milletvekilleri için de söz ve tartışma konusu olmuş ve Lenin, buradaki yaklaşıma uygun olarak, sosyalist milletvekillerinin “Çar baba için” yemin etmeleri gerektiğini söylemişti.
*
Yemin konusunda unutulmuş ve artık kimsenin ilgisini çekmeyen ezilenlerin hafızası bakımında önemli bu hatırlatmayı yaptıktan sonra önerimize gelelim.
Tabii bu öneriyi yaparken, seçilmiş ama tutuklu bulunan milletvekillerinin serbest bırakılıp Meclis’e geldiklerini var sayıyoruz. Bu olmadığı takdirde, Blok milletvekillleri, “birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için” diyerek, onlar Meclis’e gelmedikçe Meclis’e gelmeyeceklerini açıklamalı ve diğer milletvekillerini de kendileri gibi davranmaya çağırmalıdırlar.
Aşağıdaki öneriyi çok uzun zamandır düşünüyordum ve arada Leyla Zana ile ilgili bir haberde Zana’nın “belki bu sefer başörtüsüyle gelirim” anlamında bir şeyler söylediğini görünce, bu fikirle sadece benim değil başkalarının da oynadığını görüp bu öneriyi açıktan yapmaya karar verdim.
Bu kısa nottan sonra önerimize gelelim.
Öneri şudur.
Meclis’in ilk oturumuna, yani yemin törenine, Blok milletvekillerinden kadın olanlar, türbanla, erkekler kravatsız katılmalıdır. Diğer milletvekillerini de kendileri gibi davranmaya çağırmalıdırlar.
Böyle bir eylemin faydaları nelerdir?
Böyle bir toplu eylem, bir anda Türkiye ve Dünya’nın gündemine oturur ve gündemi belirler.
Böyle bir eylem, somut bir direniş olarak ve alışılmış bölünmelerle bölünerek hem bir örnek olarak hem de mesajıyla, ezilenlerin demokratik eğitimi ve örgütlenmesine hizmet eder.
Böyle bir eylemle, fiilen “Türkiye Partisi” olunur, Türkiye partisi olmak sözlerinin yerini fiili bir öyle oluş alır. Bal demenin yerini bal yemek alır.
Eylemin faydalarını biraz daha ayrıntılı ele alalım.
Türkiye’nin demokratlaşması için önce çoğunluğun demokratlaşması gerekir. Türkiye’deki insanların ezici çoğunluğu demokrat değildir. Ne Türkler, ne Kürtler, ne Sünniler ne de Aleviler demokrat değildirler.
Örneğin Türkler Türk olmayanların haklarını savunmazlar, hiç bir Türk’ün Türk olarak çıkıp da, “Bu ülkede anadili Türkçe olmayan milyonlarca insan var, ben anamdan öğrendiğim dille eğitim gördüğüm için bu insanlar karşısında daha baştan imtiyazlıyım. Bu durum beni eşitsiz ve imtiyazlı kılmaktadır. Türkçenin zorunlu eğitim dili olması ülkedeki insanlar arasındaki eşitsizliği arttırmaktadır. Ben bir demokrat olarak her türlü eşitsizliğe karşı çıkmalıyım. Türkçe eğitim zorunlu olmaktan çıkarılmalıdır, herkes ana dilinde eğitim almalıdır. Ama herkes ana dilinde aynı içeriği okumalıdır. Okullarda “Türk tarihi” okutulmaktadır, bu yanlıştır. Bir tarih, tüm dillerden, uluslardan, dinlerden insanların katılımıyla yazılan aynı ve ortak tarihi tüm insanlar kendi ana dillerinde okumalıdırlar. Ana dilde eğitim okulların ayrılması anlamına gelmez.”
Siz hiç böyle diyen, bunları açıkça ve tavizsiz savunan Türk gördünüz mü?
Türk olmayanların haklarını savunmayan bir Türk demokrat olamaz.
Müslümanlar da dekmokrat değildirler. Siz hiç, “biz Müslümanlar ve Sünniler, Müslüman olmayan ve müslümanlığı kabul etmeyenlerden alınan vergilerle var olan diyanetin, Maaşı oradan karşılanan devlet memuru din adamlarınındesteğiyle ibadetimizi yapıyoruz. Bu eşitsizlikler Müslümanları imtiyazlı kılmaktadır. Bizler ise insanların eşitliğini savunmalıyız. Bunun biricik yolu, Diyanetin kaldırılması, orada çalışanların eğer istiyorlarsa ve kendilerini var olan gelirleri üzerinden istihdem edecek bir cemaat bulabiliyorlarsa o işe geçebilecekleri, böyleleri olmadığı takdirme hiç birinin mağduriyetine imkan vermeyecek şekilde başka işlerde istihdamı; İmam Hatiplerin kaldırılması; din eğitiminin bütünüyle cemaatlerin kendi inisiyatif ve imkanlarına bırakılması; Din derslerinin kaldırılması veya eğer çok gerekli görülürse, dünyadaki tüm dinleri anlatan, tüm dinlerden bilginlerin katılımıyla hazırlanmış din ve etik derslerinin sosyolojinin veya yurttaşlık bilgisinin bir alt bölümü olarak okutulmusı gerekir. Böyle ezanı insanın kulaklarını sağır eden bir güçle okutup Müslüman ve Sünni olmayanlar üzerinde terör estirmenin alemi de yoktur. Gerçekten eşitlik varsa, ateistlerin de, aynı desibel gücünde ve günde beş vakit “Allah yoktur” deme hakları olması gerekir ve ben bir demokrat müslüman olarak bunu savunmalıyım” diyen Müslüman gördünüz mü?
Müslüman olmayanların hakkını ve kendisiyle tüm alanlarda eşitliğini savunmayan, kendi imtiyazlarına karşı çıkmayan Müslüman demokrat olamaz.
Bu demokrasi yoksunluğu Sadece üstün ve egemenlere has da değildir. Eşitsiz durumda bulunanların çoğu da demokrat değildir. Diyanetin Cem Evlerini tanımasını isteyerek imtiyazlılar arasına katılmak isteyen Aleviler de; Kürtçenin Türkçenin şimdiki konumunda olmasını isteyen Kürtler de demokrat değildirler.
İşte, Blok milletvekilleri, aslında hepsi başı açık kadınlar olmalarına rağmen, türbanla Meclise gelip Meclis ve diğer yerlere türban taktığı için alınmayanların haklarını fiili bir direnişle savundukları takdirde, kendileri gibi olmayanların haklarını savunarak, bu ülkedeki bütün ezberleri bozup, bir demokratlık örneği verirler.
Erkeklerin kravat takmaması belki çok önemli görülmeyebilir ama erkekler de bununla, bu başörtüsü yasaklarını koyanlara karşı olduklarını söylemiş olurlar ve direnişlerinde kadınları yalnız bırakmazlar. Kıyafet’in hiç bir politik anlamı olmamasını savunurlar.
Böyle bir davranış, bu ülkedeki başı açıkların da kapalıların da ezberlerini bozar ve Kemalizmin ve Politik İslam’ın ortaklaşa oluşturdukları bölünme çizgisiyle bölünür.
Bu eylem başarıya ulaşmasa, Blok milletvekilleri hiç bir zaman meclise giremese bile başarı kazanılmış olur.
Böyle bir eylem karşısında Meclis’in yapabileceği tek şey, derhal toplanıp iç tüzüğü değiştirerek kravatsız ve başörtüsüz girme kuralını ortadan kaldırmak ve Blok milletvekillerine yemin etme olanağı sağlamak olabilir. Bunu yapmadığı takdirde Meclis’te çoğunluğu oluşturan AKP’nin tüm korkaklığı ve demokrasiye uzaklığı herkesçe görülmüş olur.
Bunun için koşullar olağanüstü uygundur.
AKP yasağı kaldırmasa kendi tabanına ters düşer. Kaldırsa, başı açıkların mücadelesiyle başı kapalılar Meclis’e girme hakkını kazanmış olacaklardır.
Ama bu aynı zamanda, politik insiyatifin ele alınması ve gündemin doğru bir sorun üzerinden belirlenmesi anlamına gelir. Demokrasi gündeme taşınmış olur.
Böyle bir eylemi, ülkenin ve dünyanın televizyonları verceklerdir.
Bu nedenle böyle bir eylem, aynı zamanda sadece Türkiye’nin değil, dünyanın bir çok yerindeki ezilenlere de, imtiyazlıların kendi imtiyazlarına karşı mücadelesi ile bir eşitlikçi mesaj olacaktır.
Ama böyle bir eylem aynı zamanda, Blok’un tam da Türkiye partisi olması., demokratik özlemler üzerinden politika yapması ve toplumun çoğunluğnu kazanmak için, AKP’ye karşı daha radikal ve demokrat bir çizgi üzerinden mücadeleye girmesi anlamına gelir.
Tabii bu eylemde, aynı zamanda bir basın toplantısıyla amaçlar açıklanabilir.
Bu basın toplantısında, örneğin, Meclis’teki Mescit’in yanı sıra Meclis’e gerçek eşitliği ifade etmek üzere birer Cemevi, bir Kilise, bir de inançsızlar için bir yer talebi vs. de toplumun gündemine sunulur. Böylece, AKP’nin çok izlediği mazlum edebiyatına da son verilir, aslında demokrat olmadığı, müslüman çoğunluğun imtiyazlarını savunduğu teşhir edilir.
Böylece Anayasayı yapacak meclisin demokrat olması gerektiği, bunları kendi içinde yapmayan bir meclisin ülkeyi de demokratlaştıramayacağı mesajı verilmiş olur.
*
Öneri özetle böyle.
Tabii bu önerinin başka bir verisyonu da olabilir.
Bu daha post modern ve daha medyatik olur. Ne ölçüde ezilen katmanlarda ilgi ve yankı bulur bilmiyoruz. Ama şehirli, modern ve genç kuşakların ve dünyanın başka yerlerindaki başka kültürlerden insanların daha fazla sempatisini toplayabilir.
Bu biçiminde, Kadın milletvekilleri, genellikle politik islamcılar gibi, yine tesettür elbiseleri giyerler. Onları nasıl yasağı delmek için peruk takıyorlarsa peruklar takarlar. Ama bu peruklar, son derece çılgın renkler ve biçimlerde olur. Pembe, mor, bayaz vs.. Böylece bu yasağın anlamsızlığı daha göze batırılıp onunla aynı zamanda alay edilir ve mücadele aynı zamanda bir eylenceye de dönüştürülür.
Aynı şekilde Erkek millmetvekilleri de, madem ki kravat zorunluluğu var deyip çıplak bedenleri üzerine veya yakasız atletler vs. üzerine birer cırtlak renkli ve desenli kravat takabilirler.
Bu biçim de birçok avantaj ve dezavantajlara sahiptir.
Bütün bunlar ele alınıp hangi biçimde nasıl bir davranış gösterieceğine bizzat Blok vekilleri karar verirler.
Önerimizin özü sanırız anlaşılmıştır.
Bir yurttaş ve insan olarak, bir demokrat olarak, bu öneriyi Blok milletvekillerinin bir an önce gündemlerine alıp tartışmalarını diliyoruz.
Bu bağlamda, konuyla ilgili çok önceden, AKP 2002’de iktidara geldiği sıralar yazdığımız iki yazıyı da aşağıya ek olarak koyuyoruz.
Demir Küçükaydın
20 Haziran 2011 Pazartesi
(Araya bir de öneri yapıldığında bir gazetecinin sorduğu soruları ve verdiğimiz cevapları koyuyoruz. 21.06.2013)
*
Bir Gazetecinin Soruları ve Cevaplar
Bir gazeteci “Blok Milletvekillerine Yemin Töreni İçin Bir Öneri: Türbanla ve Kravatsız” başlıklı yazımıza ilişkin olarak bize şu soruları iletti. Ben de aşağıdaki cevapları verdim. Ancak YSK kararları nedeniyle konu gündemden düştüğünden cevapların yayınlanması söz konusu olmayacak büyük bir ihtimalle. Ben de önerimin daha iyi anlaşılması ve yanlış anlamaların ortadan kalkması için, bu yayınlanmayacak soru ve vevapları yayınlıyorum.
Demir Küçükaydın
24 Haziran 2011 Cuma
Sorular
· -Meclis'teki yemin törenine blok milletvekillerinden kadın olanları başörtülü olarak erkeklerin de kravatsız katılmasını öneriyorsunuz? Neden bunu yapmalılar?
· -Hedeflenen nedir, başörtüsü, kravat vs. gibi simgesel yasakları delmek midir yoksa daha geniş kapsamlı bir şekilde hak ve özgürlüklere vurgu yapmak mı?
· -BDP zaten sistemle kavgalı bir parti, işini daha da güçleştirerek böyle bir sorumluluğu neden üzerine alsın?
· -Böyle bir eylem provokasyon olarak kabul edilebilir. O zaman ne cevap verilmeli?
· -Meclis, eylem yeri midir, yoksa milletvekilleri çıkardıkları yasalarla, önerileriyle ve parlamenter sisteme katkılarıyla mı var olmalı?
· -Sizin öneriniz hayata geçirilirse ne tür getirisi olur?
Cevaplar
Bu önerinin özü şudur: bizzat başı açıkların başı kapalıların hakkını savunması.
Türkiye’de demokratik olmayan ve demokrasi mücadelesinin önünde engel olan tamamen yanlış bir bölünme çizgisi var. Bu bölünme çizgisiyle bölünmek gerekiyor ve bu başarılamadan gerçek bir demokratikleşme mümkün olmaz.
Bugün eğer başı açıklar başı kapalıların meclise girme, başı kapalılar da başı açıkların örneğin ramazanda yolda oruç yeme hakkını savunmadan demokrasi gelmez.
(Tabii buna gelinceye kadar daha neler var. Bunlara yazımda değinmiştim.)
Başı açıklar böyle davranmadan başı kapalıların da başı açıkların haklarını savunmasını isteyemezler veya isteseler bile bu anlamsız olur. Tabii bunun tersi de doğrudur. Başı kapalılar da örneğin sokakta oruç yeme hakkını savunmadan, başı açıkların kendilerinin haklarını savunmasını isteyemezler.
Birilerinin bir yerden başlayıp, bu saçma bölünmeye son vermesi gerekiyor.
Genel olarak demokrasi, azınlığın çoğunluğa uymasıdır. Ama bu genel olarak demokrasidir ve her türlü baskı ile uzlaşabilir böyle bir demokrasi anlayışı.
Ve Türkiye’deki Türk ve Müslüman çoğunluklar demokrasiyi böyle anlıyorlar.
Unuttukları şudur, örneğin Amerika’nın güney eyaletlerinin beyaz çoğunluğu, tam da bu demokrasi kavrayışına uygun olarak, son derece “demokratik” bir şekilde siyahları haklardan mahrum ediyordu.
Bu demokrasi değildir. Demokraside kimsenin örneğin derisinin renginden dolayı farklı bir muameleye maruz kalamayacağı ilke olur, çoğunluk bu konuda karar alamaz artık. Böyle davranmayan çoğunluğa karşı gerekirse şiddet kullanılır. ABD’de gerek güney Kuzey savaşında, gerek Medeni Haklar Harketinin sonunda olan da bu olmuştur.
Demokrasi özel bir demokrasi olduğunda bir demokrasi olur.
Şöyle bir örnek vereyim, genel olarak demokraside sigara içen çoğunluk, bir toplantıda çoğunluk kararıyla son derece “demokratik” bir biçimde sigara içme ve içmeyenlerin sağlığına onların rızası hilafına zarar verme kararı alabilir.
Ama özel olarak demokraside, kimse kimsenin zırası hilafına onun sağlığına zarar veremez diye bir ilke olur örneğin. Böyle bir demokraside, bir tek kişi bile bir tek önergeyle bin kişinin sigara içmesini yasaklayabilir. O artık oylanmaz, ona uyulur. Ve uyulmadığı takdirde, o bir kişi, o demokratik ülkenin bu ilkeyi uygulamakla yükümlü güvenlik güçleri aracılığıyla o bin kişiye hapse tıktırabilir.
Türkiye’rnin Türk ve Müslüman çoğunluğu işte Amerika’nın beyazları gibi davranıyor ve buna demokrasi diyor. Türk çoğunluk örneğin ana dili Türkçe olmayan azınlığa demokratik bir şekilde Türkçe okuma ve eğitim zorunluluğu getiriyor. Gerçek bir demokraside, herkesin ana dilinde eğitim hakkı, hiç bir dilin imtiyazlı olamayacağı, insanların dillerinden dolayı da farklı olamayacakları ilkesi geçerli olur.
Türkiye’deki yaygın anlayışın demokrasi olmadığını anlatmak ve gerçek demokratik bir anlayışı ve ilkeleri yerleştirmek için, örneğin kimsenin giyimine karışılamayacağı ilkesini geçerli kılmak için, birilerinin bir yerden başlaması gerekiyor. Bunu ne başı açık Kemalistler ne de muhafazakar Müslümanlar yapabilir. Bunu ancak gerçekten demokrat Müslümanlar ve demokrat başı açıklar yapabilir.
Müslüman veya müslüman olmayan, başı açık veya kapalı bütün demokratların demokrat olmayanlara karşı bir cephe kurması ve mücadeleye girmesi onları demokrasiye kazanması gerekiyor. Bunun için de en doğru yol, demokrat müslümanın demokrat olmayan müslümanla; demokrat başı açığın demokrat olmayan başı açıkla (bunları lafın gelişi söylüyorum. Buraya Türk ve Kürt de diyebilirsiniz.) mücadeleye girmesi gerekiyor.
Yani halkın gerçek demokrasi yönünde siyasi eğitimi için, bu günkü her biri anti-demokratik bölünme çizgilerini ortadan kaldırmak için öneriyorum. Ben elbet başı açık kesimden geldiğim için, onlara yöneltiyorum eleştiri ve önerimi. Müslümanların veya başı kapalıların demokratları da elbet onlara yönelteceklerdir. Benim başı açık bir insan olarak Müslümanlara böyle bir öneride bulunmam yanlış anlaşılır ve böyle bir bölünme çizgisini pekiştirir. Bu nedenle Kravat takma diye bir sorunu olmayan, başları da açık olan Blok vekillerine öneriyorum bunu.
Bu sanırım ilk iki sorunuzun cevabı olur.
*
BDP’nin zaten sistemle kavgalı bir parti olması nedeniyle böyle bir davranışın onun işini güçleştireceği konusuna gelince.
Bu son derece yaygın ama aslında yanlış bir görüştür.
Gerçekten de ilk bakışta öyle gibi görülür. Böylece güçlerin konsantrasyonunu dağıtır ve karşı taraf için daha büyük bir hedef olur gibi gelir. Ancak bu yanlıştır ve ezilenlerin bütün mücadeleler tarihi bunun tam da aksinin doğru olduğun göstermektedir. Ve zaten Kürtler de bunun bilincindedirler ve “Türkiye Partisi olalım” çabalarının anlamı tam da budur.
Ezilen bir kesim başka ezilenlerin sorunlarını da kendi bayrağına yazıp onlar için de mücadele etmediği sürece ve takdirde kendi içine kapanır ve başka ezilenlerin mücadelelerinden uzak kalır ve bütün farklı ezilenleri bir tek program ve bayrak etrafında toplama yeteneği gösteremez. Dolayısıyla da başarı kazanamaz.
İşçi hareketi bunun en tipik örneğidir. İşçiler ancak tüm ezilenlerin sorunlarını bayraklarına yazdıklarında onları birleştirip büyük değişimler yapabilmişlerdir. Bu bütün hareketlerde böyledir. Örneğin Siyahlar hareketinden örnek verirsek, bu hareket gelişip radikalleştikçe sırf siyahlara hitap eden bir hareket olmaktan çıkma eğilimne girmiştir ve her iki lider de tam bu nedenle ABD gizli servisleri tarafından öldürülmüştür. Martin Luther King, öldürüldüğü gün ilk kez işçilerin bir grevini desteklemeye gidiyordu. Malcolm X de E. Muhammet ile tam da bu nedenle ayrılmıştı. Mekke’ye gidip beyazların da ezilen olduğunu görünce, sadece Amerika’dakileri değil, dünyadaki tüm ezilenleri birleştirme arayışına girmiştir.
Özetle gerek tarihsel tecrübe gerek mantık, ilk bakışta ters gibi görünse de böyle bir davranışın doğru ve tecride son verme özelliğinde olduğunu göstermektedir.
*
Böyle bir eylem provakasyon olarak kabul edilebilir, o zaman ne demeli?
Birincisi, en sıradan eylemler veya düşünceler bile karşı tarafı can evinden vuruyorsa provakasyon olarak nitelenir birilerince. Bunu engellemek mümkün değildir. Çünkü bir davranışın ne olduğunun tanımı da bizzat bir mücadele konusudur. Bizler için demokrasi mücadelesi, demokrat olmayanlar için, onların o niteliğini ortaya çıkardığı için, onlar tarafından elbette provakasyon olarak görülecektir. Bundan korkmak anlamsızdır.
Ama provakasyon sözcügü farklı ve olumlu bir anlama daha sahiptir. Özellikle düşünceler, anlayışlar söz konusu olduğunda. Alışılmaş yargıları sarsmak, insanlara olaylara bir de başka bir açıdan bakmak gerektiğini göstermek gibi durumlar söz konusu olduğunda, bu tür sarsılışlara yol açabilecek görüş ve girişimlere de provakasyon denir. Burada genellikli bizzat onu yapanlar kendilerinin bunu provake etmek için yaptıklarını söylerler.
Bu anlamda provakasyondur ve provakasyon olmalıdır. İnsanları sarsmalı allak bullak etmelidir. Yerleşik kanatler ordusunu bozguna uğratmalıdır.
*
Meclis, toplumsal sınıf, zünre ve tabakalar arasındaki mücadelerin alanlarından sadece biridir. Yani tamı tamına bir mücadele alanıdır. Sadece bu alanın belli kuralları vardır. Örneğin bu oyunu sadece o kulüpte üyelik kartı olanlar (Seçilmiş vekiller) oynayabilirler ve belli kurallarla oynarlar.
Bir yasa teklifini engellemek veya geçirmek için nice davranışlar görülmüştür. Bakanlık veya ihale verilerek yapılan milletvekili trasferlerinden, çoğunluğu sağlamak veya engellemek için yapılan bin bir taktik hilelere kadar.
Bu önerilen eylem aslında en açık ve dürüst olanıdır.
Çünkü Meclis’ten daha üstün bir organ yoktur. Meclis gerçekten bunun saçma bir kural olduğunu düşünüyorsa, derhal bir karar alarak bu saçmalığa son verebilir. Bu kadar basittir.
Bu kararı öne ve gündeme aldırma çabasıdır bu bir bakıma. Kimseye zorla karar aldırılmamaktadır. Önerilenler küçük bir azınlıktır. Baskı uygulayacak bir gücü yoktur ve en yüksek organa bu saçmalığa son verin, madem anayasa yapacak bir organsınız, işte önce kendi iç işleyişinizden ve hemen yapılabilir olandan başlayın demektedir.
Meclis kendisine Muhtıra verildiğinde bu muhtrayı verenlerin görevlerine son vermemiş veya gücü yoksa toplu halde istifa ederek demokrasiyi savunurken yiğitçe ölme gibi bir davranış hiç bir zaman koymamıştır şimdiye kadar. Kimsenin bunu sorun ettiği görülmedi. Meclis bu nedenle milletten henüz özür dilemedi.
Durum böyleyken seçilmiş vekillerin, bizzat en yüksek organdan kendi adına layık bir karar almayı istemesinin neresi yanlış olur? Yanlış olan, aslında Meclis’in çoğunluğunun, tamamen gereksiz bir yasak olarak görmesine rağmen, Ordunun tepkisinden korkup sesini çıkarmaması ve gündeme almamasıdır. Böyle bir davranış ayrıca gerçek iktidarın seçilmişlerin eline geçmesinin de bir aracı olur. Bu yöndeki kararlılığın bir gösterisi olur.
Önerdiğimiz davranış aslında artık bu Meclise “kimseden korkma, adına layık davran” çağrısıdır.
*
Bu öneri hayata geçirilirse Türkiye’nin gündemi ilk kez yerli yerine oturur. İlk kez demokratlar ve demokrat olmayanlar, Sünni veya Alevi, Başı kapalı veya açık, Türk veya Kürt demeden saflaşırlar.
Aslında bu tam da o en çok korkulan bölünmeye karşı en esaslı panzehirdir.
BDP de böylece biz bölmek istemiyoruz diye tekrarlamaktan kurtulur.
“Biz bölmek istiyoruz, demokratlar ve demokrat olmayanlar biçiminde” der ve tam da böyle bir bölücülük yapmış olur.
Türkiye’nin ve Orta Doğu’nun aslında böyle bölücülere ihtiyacı var.
Demir Küçükaydın
21 Haziran 2011 Salı
*
Kıyafet Kavgasının İki Anlamı
Baş örtüsünde sembolize olan Kıyafet kavgası niçin bu kadar önemlidir? Benzeri kavga ne nüfusunun çoğu Müslüman olan diğer ülkelerde, ne de başka ülkelerde görülmektedir. Niçin Türkiye’ye has bir görüngüdür ve bunca önemlidir?
Baş örtüsüne karşı çıkanlar da, onu örtmek isteyenler de aynı neden ve kaygılarla bunca zıt gibi görünen konumlardadırlar, bu zıtlık onların temeldeki özdeşliğinden kaynaklanır.
Bu tersliği açıklayacak iyi bir örneklerden biri, İngiltere, onun eski kolonileri ve Japonya’da Trafiğin soldan, Fransa ve sonradan Fransız devriminin etkisiyle bütün dünyada sağdan olmasının, yani bu iki zıt ilkenin aynı nedenden kaynaklanması olabilir.
İkisinin de temelinde insanların büyük çoğunluğunun solak değil de sağlak olması vardır. Soldan ve sağdan gibi, birbirine zıt bu trafik ilkelerini yaratan aynı sağlaklıktır.
Çoğunluk sağ kolunu kullandığı için, atı ve kalkanını sol; kılıcını veya silahını sağ elle tuttuğu ve soldan gidildiği takdirde sağ kolla dahi iyi savunma ve saldırı yapılabileceği için eskiden karada soldan gidiş yaygındır.
Yine insanlar bir sandala bindiklerinde küreği sağ ellerinin gücünü kullanacak şekilde tutmaları nedeniyle, suda sağdan gitme daha rahat hareket ve özellikle iskelelere yanaşmalarda daha geniş bir manevra ve daha yüksek bir isabet olanağı sağladığı için su trafiği sağdan çalışır. İngiliz sistemi kara trafiğine, Fransız sistemi de su trafiğine dayandığı için biri sağdan, diğeri soldan olmuştur. Aynı neden, farklı koşullarda birbirine zıt biçimlerde ortaya çıkmaktadır.
Gerçi şöyle bir soru da sorulabilir.İngiltere ve Japonya birer adadır ve bunlar denizci uluslardır, niye oralarda su trafiğinin ilkesi geçerli olmamıştır, kıtada da aksine su trafiğinin ilkesi geçerli olmuştur? Bu ilk başta çelişki gibi görünen durumun da sırrı yine İngiltere’nin ada olmasıyla ilgilidir. İngiltere ve Japonya uygarlıkların kenarlarında kalmış adalar olduğu, uygarlıkla çok geç buluştuğu, her ikisinde de Komünün gelenekleri ve şövalyelik (Japonya’da Samuraylık) daha uzun süre yaşadığı ve etkili olduğu; buna karşılık kara Avrupa’sında Uygarlık daha önce yayıldığı; uygarlık ise ticaret demek olduğu; ticaret de her şeyden önce su yolları boyunca yayıldığı için Kıtada Su trafiğinin; adada Kara trafiğinin ilkesi geçerli olmuştur. Diğer bir deyişle, Kapitalizme ilk geçiş, medeniyetten değil, “İlkel Sosyalizm”den olduğu için, Kapitalizme ilk geçen ülkede, Trafik soldan olmuştur.
Neyse konumuz bu değil, ama Kıyafet meselesinde de, benzer bir durum söz konusudur. Aynı neden, farklı koşullarda başka ilkelerin öne çıkarılmasına yol açmaktadır.
Matematik problemleri çözülürken, önce problemle ilgisizmiş gibi görünen temel başka önermelere gitmek gerekir. Benzer şekilde, biz de bu kıyafet kavgasını anlamak için, önce çok temel ama konuyla ilgisiz gibi görünen başka önermelerden başlamalıyız.
Kapitalizm ve kapitalizm öncesinde sınıf mücadeleleri arasında temel bir fark vardır. Kapitalizm öncesinde, egemen sınıflar, zümreler, kastlar, giyinişleri, davranışları, mekanları dilleri ve hatta kavimleriyle diğer sınıflardan ayrılırlar. Sadece egemen sınıflar değil, bu ayrım bütün toplum için geçerlidir. Her mesleğin, her sınıfın, her cemaatin kendine has giyinişleri; mekanları; hatta dilleri ve “ulusları” bile vardır. Her şey çok açık ve kesin olarak belirlidir. Bu nedenle kapitalizm öncesi toplumlar sistematik bir kastlaşma eğilimi gösterirler. Eğer “barbar” denen kavimlerin akınları sık sık o kapitalizm öncesi uygarlıkları alt üst etmeseler bütün antika uygarlıkları bu türden, Hindistan’daki gibi bir kastlaşma beklerdi.
Kapitalizmde ise, durum tam tersinedir. Zaten ulusun ve ulusçuluğun nedeni de budur. Geniş yeniden üretim strandartlaşma gerektirir. Ulus da bu standartlaşmanın bulunmuş en son biçimidir.
Ama kapitalizmde, kapitalizm öncesinden daha farklı bir durum daha vardır. Kapitalizm öncesinde, silah taşıyanlar zaten aynı zamanda egemen sınıftırlar. Kapitalizmde ise, bütün ulus gereğinde silahlandırılır. Hem diğer uluslara, hem de Fransız devriminden sonra olduğu gibi, bütün Kapitalizm öncesi dünyaya meydan okuyabilmek, onun tehditlerine karşı koyabilmek için de bu zorunludur. Ama bu çok riskli bir durumdur. Egemen sınıf, yani burjuvazi, çok küçük bir azınlıktır; buna karşılık ücretliler ve diğer emekçiler çok büyük çoğunluk.
Bunun mahzurlarını ortadan kaldırmak için burjuvazi, kapitalizm öncesinin tamamen tersi bir savaş yöntemi izler ve kendisi ve ezilen sınıflar arasındaki bütün biçimsel dil, giyim, yaşam alanı gibi farklılıkları ortadan kaldırır. Ancak bu koşulda kendisinin ayrı bir sınıf olduğunu gizleyip egemenliğini sürdürebilir. Bu ideolojiden kıyafete kadar her alanda yapılır.
Bunu anlamak için modern toplumdaki sınıflar savaşı ve ordular savaşının zıtlığını göz önüne getirelim. Ordular savaşında her ordunun ayrı bayrakları, ayrı siperleri, ayrı kıyafet ve parolaları vardır. Her şey kesin olarak ayrıdır. Modern sınıflar savaşında böyle olsaydı, burjuvazi bir saniye bile iktidarını sürdüremezdi. Bu ancak bin bir parçaya bölünmüş kapitalizm öncesi uygarlıklarda mümkündü. O halde burjuvazinin, egemeni olduğu ulusun; sömürdüğü işçilerden biçimsel özellikler bakımından (giyim, yaşam tarzı, yaşam yerleri vs.) farklı olmamasının, onun egemenliğini sürdürmesi için hayati bir önemi vardır.
Burada Türkiye’nin özgüllüğüne geliyoruz. Osmanlı İmparatorluğu, Bizans adlı Doğu Roma’yı fethetmiş Oğuz boylarından çıkmıştır. Eğer bu boylar, uygarlıkla ilk ilişkilerini, Karadeniz üzerinden gelen Oğuz boyları, veya yeterince uygarlığa bulaşmamış, Osmanlı ve Selçuklu’nun “Cahil Türkler” dediği Karamanlılar gibi, Bizans aracılığıyla kursalardı; feth ettikleri Hıristiyan Bizans uygarlığı tarafından feth edilirler, onun dinine geçerlerdi.
Ama Oğuz boyları, Müslümanlaşmış Pers ve İslam uygarlıkları aracılığıyla daha önce uygarlığın gerektirdiği kavram sistemi ile zırhlandıklarından Hıristiyanlaşmadılar. Bizans’ı Feth ettiklerinde, müziğinden yemeğine, vücut diline kadar bu uygarlıkça feth edildiler ama, bu fetih din alanına işlemedi. İşlemediği için de dilleri, Pers ve İslam Uygarlıklarının dili oldu, Bizans’ın dili değil.
Böylece nüfusunun çoğu binlerce yıldır uygarlaşmış Hıristiyan’lara egemen, onları Pers ve İslam uygarlıklarının kendine kazandırdığı kurumsal ve kavramsal araçlarla yöneten batılıların “Türk” dediği Müslüman bir kast oluştu. İşin ilginci, bu Kast kastlaştıkça, yani devletleştikçe, uygarlaştıkça, silahlı eşit Oğuz boylarının içinde birinci olmaktan çıkmak, onları silahsızlandırmak ve kendine bağlı silahlı özel birlikler oluşturmak zorunda kalmıştır. Muaviyelerin, Stalinlerin yaptığını yapmıştır. Yani giderek devşirmelerden oluşan, Müslümanlaştırılmış Hıristiyan çocuklarından oluşan bir devlet kastıdır bu. Yani batılının Türk dediği egemen Müslüman kastın, Oğuzluk veya “Türklük”le de hiç ilgisi de yoktur.
Anadolu’nun Bizans’tan önce (Ermeni, Süryani vs. kiliselerinin ayrılığı bu önceliği ifade eder), Balkanlar’ın Bizans aracılığıyla (Balkan Ortodoksluğu Bizans aracılığıyla uygarlaşmanın sonucudur) Osmanlı’dan önce uygarlaşmış kavimleri, zanaat ve ticaret hayatına egemendiler. Müslüman ahali ise, ya Ticaret ve sanayi ile ilgisiz, bunu “haşa min huzur Tüccar taifesinden” diye aşağı ve hor gören devlet kastından, ya göçebelerden, ya da tehdit görüldükleri için zorla yerleştirilmiş Müslüman veya Alevi yoksul köylülerden oluşuyordu. Dolayısıyla Müslüman ahali veya egemen yönetici kast içinden bir burjuvazi çıkması söz konusu olamazdı.
Bu ortaya çıkan burjuvazilerin her birinin iyi kötü dilini konuşan bir nüfusu da bulunuyordu. Balkan ulusları böyle oluştu. Balkan’lardan Osmanlı’nın atılışı, bir bakıma, oralarda burjuva devrimleri anlamına gelir. Balkan ülkelerinin bu gün bulunduğu geri durum kimseyi yanıltmamalıdır. Onların bu günkü geri durumlarının nedeni, Yirminci Yüzyılın ikinci yarısını, Osmanlı benzeri Ekim devriminin tasfiyesi üzerine oturmuş Rus Bürokratik kastının egemenliği altında yaşamalarıdır. Eğer İkinci dünya savaşından sonra, Yunanistan gibi bunun dışında kalsalardı, bu gün, Yunanistan,İspanya, Portekiz’in bulunduğu refah ve gelişmişlik düzeyinde bulunurlardı.
Eğer Kıta Avrupa’sı ve İngiltere gelişim zıtlıkları arasında bir paralellik kurulursa, İngiltere’de Püritenlik, ilkel sosyalizm geleneklerinin gücü sayesinde, Roma’nın “ruh ül habis”i Katolikliği Britanya adalarından sürerek, kapitalist gelişimin yolunu açarken, Kıta Avrupa’sında, O “ruh ül habis”, ilkel sosyalizm geleneklerinden güç alan Protestanları, Sen Barthelmi katliamlarıyla bire kadar kılıçtan geçiriyor ve kıta Avrupa’sında burjuva gelişimi bir asır geciktiriyordu.
Balkanlar Anadolu gelişim zıtlıkları kıta Avrupası ve İngiltere zıtlıklarına benzer. Osmanlı’nın Balkanlardan sürülüşü, Katolikliğin İngiltere’den sürülüşüne, Püriten devrimine benzer. Ama Anadolu’da Ermeni ahalinin katli ve sürülmesi ile Rumların katli, sürülüşü ve mübadelesi, Kıta Avrupa’sının Sen Barthelmi katliamlarına benzer, Anadolu’nun gelişimini yüz yıl geciktirmiştir.
Türklerin; burjuva devrimi olarak gördükleri, ikinci ve üçüncü meşrutiyetler, aslında Anadolu’daki burjuvaziye karşı, burjuvaziyi tasfiye eden, tefeci bezirganlığı ve derebeyliği pekiştiren bir karşı devrimdir. Osmanlı’ya egemen Müslüman devlet kastı, egemenliğini korumak için, burjuvaziyle birlikte o Ermeni ve Rum burjuvazisinin dayanacağı kitleyi de tasfiye etmiştir. Burjuvazinin evleri Derebey konakları veya devlet dairelerine dönüşmüştür.
Müslüman ahalinin içinde ilk sermaye birikimi de bir bakıma, bu katliamların ve sürgünlerin sonunda ele geçirilmiş zenginliklere dayanır. Eğer bu gün gelişmiş Taşra burjuvazisinin ve Müslüman burjuvazinin servetlerinin kaynakları araştırılırsa, ardında hep Ermeni veya Rum malları veya onların kaçarken bıraktıkları servetlerin bulunuşları vardır. Kapitalizm dünyanın her yerinde ilk sermaye birikimini, korsanlık, katliam, gasp aracılığıyla yapmıştır.
Ama hikayenin buraya kadar olan kısmı şu kıyafet meselesini açıklamaz, onun ortaya çıkış koşulları hakkında bir fikir vermek için bunlara değinmek gerekti. Osmanlı devlet sınıfları, modernleşme ihtiyacıyla, bir sürü kıyafet değişiklikleri yapmışlardır. Cumhuriyet’in “Şapka Devrimleri” bunun devamı olarak görülür ama değildir ve onlardan köklü bir fark gösterir.
Diğerleri, bütünüyle, modern savaş ve idare veya üretim tekniğinin getirdiği zorunluluklardır ve bunların uygulanması sadece o görevi yapanlarla sınırlıdır. Yani sarık atılıp fes koyulduğunda bu bütün ahaliye zorlama değil, sadece devlet memurlarına has kalmıştır. Bir tür üniforma değişikliğidir bunlar. Ama Atatürk’ün “Kıyafet Devrim”i bunlardan temelden farklıdır: o bütün toplumu kıyafetini değiştirmek zorunda bırakır; burada yeni bir üniforma değil, çok başka derin bir farklılık vardır. Bu kıyafet meselesinin bunca önemli olmasının nedeni de budur aslında. Ama bunun için Tekrar Osmanlı’daki burjuvaziye dönelim.
Osmanlı’da egemen Müslüman bir devlet kastı, Müslüman ve yoksul bir ahali vardır. Bunların burjuvazisi yoktur. Hıristiyan ulusların burjuvazileri ve halkları vardır. Ama bir de halksız bir burjuvazi vardır: Yahudiler ve Sabetaycılar.
Antik uygarlıklarda ticaret daima belli kavimlerin iş olagelmiştir. Akdeniz uygarlığı bölgesinde, İtalyanlar (Romalılar), Rumlar (Yunanlılar) gibi ve onlardan çok daha eskilere giden ve köklü Yahudiler de bir ticaret kastı olarak yaşayagelmişlerdir. Osmanlı’nın, İspanya’daki engizisyondan kaçan Yahudilere sığınma ve ticaret ayrıcalıkları sunması, aslında Venedik ve İspanya gibilerin rekabetine karşı yapılmış girişimler olsa da, belli bir yakınlaşma da yaratmıştı.
Yahudiler ve Sabetaycılar da, İzmir, İstanbul, Selanik gibi büyük ticaret ve liman şehirlerinde bulunuyorlardı. Onlar da modern kapitalist ilişkilerle ilişkiye geçtikçe burjuvalaşıyorlar, aydınlanmanın fikirleriyle silahlanıyorlardı. Ancak bu oluşan modern Yahudi burjuvazisinin, Rum, Ermeni veya diğer Balkan ülkeleri burjuvazilerinden temel bir farkı vardı. Kendi dili ve diniyle ortak bir nüfusu yoktu. Ayrıca bu burjuvazi, Rum ve Ermeni burjuvazisiyle ciddi bir rekabet içinde bulunuyordu.
Bu Yahudi burjuvazinin kendi egemenliğini koyacağı ve bir ulus yaratabileceği aynı dili ve/veya dini olan bir kitle yok; öte yandan burjuvazisi olmayan Müslüman bir kitle ve egemen devlet kastı var. Ermeni ve Rum burjuvazisinin girişimleri zaten bu Devlet kastının egemenliğini ve varlığını tehdit ediyor. Bu durumda bir ulusu, ya da ulus hammaddesi olabilecek bir kitlesi olmayan Yahudi burjuvazisinin çıkarları ile; bir burjuvazisi olmayan devlet sınıflarının çıkarları çakışır. İkisi de, farklı gerekçelerle de olsa, Ermeni ve Rum’ları tasfiye etmek ve Müslüman ahaliden bir ulus yaratmak zorundadırlar.
Böylece tencere yuvarlanır ve kapağını bulur. Sabetaycılar zaten görünüşte Müslüman’dırlar da. Bu nedenle en büyük Türk milliyetçileri Yahudiler arasından çıkmıştır. Hasan Tahsin’den Tekin Alp’e kadar bir çok örnek sayılabilir. İttihat terakki de bizzat bu Yahudi Burjuvazisinin güçlü damgasını taşır.
Ama en sembolik kişilik ve zaten Türklerin babası adını alan ve Türk ulusunu yaratan Atatük’tür. Hem Müslüman devlet sınıflarındandır. Hem Selanik’teki Aydınlanmacı Yahudi cemaatinin okulunda okumuştur. Müslüman Devlet’e egemen kast ile Yahudi burjuvazisinin sentezidir, kesişme noktasıdır. Zaten, onu Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu yapan da bu özelliğidir.
Ne var ki, bu Levant’ın liman şehirlerinde yerleşmiş Yahudi burjuvazisi, giyimi, yaşamı, dili, şivesi, adetleriyle Müslüman ahaliye hiç benzememektedir. Tipik bir Avrupalı veya Hıristiyan gibidir. Halbuki modern toplumda, kapitalizmde egemen sınıfın ayrı bir kast özellikleri taşıması olacak iş değildir. Daha baştan yenilgi demektir.
O zaman bir tek yol kalır, bütün ulusu kendisi gibi giydirirse, kimin Müslüman kimin gayrı Müslim olduğu anlaşılmaz, bütün dünyanın diğer burjuvaları gibi, bir süre devlet sınıflarının koruması altında palazlandıktan sonra, siyasi iktidarı da doğrudan ellerine alabilirlerdi.
Kıyafet inkılaplarının ve laikliğin anlamı, Burjuvazi ile halkın arasında giyim; yaşam tarzı, din vs. bakımdan olaşabilecek ve sınıf ayrılıklarına tekabül edebilecek farklılıkları giderme kaygısında gizlidir. Müslüman’ın fes, gayrı Müslim’in şapka giydiği bir toplumda, kıyafet bir sınıfsal aidiyeti de belirler. Ama herkes şapka giyerse, kimin Müslüman, kimin gayrı Müslim olduğu anlaşılmaz olur.
Hasılı Atatürk’ün kıyafet devrimi, İkinci Mahmut’unki gibi resmi görevlilerin bir üniforma değişimi değil; burjuvazinin zeytinyağı gibi açıkta kalmasını engellemek için tüm toplumu onun gibi giydirme girişimidir.
Ama bu Yahudi burjuvazisinin de küçümsenmeyecek teşviki ile Rum ve Ermeni burjuvazi ve ahalinin tasfiyesi, Anadolu’da tefeciliği, derebeyliği iyice güçlendirdi. Bu güçlenen gericilik, Hıristiyanların tasfiyesiyle güçlendiği; onların mallarına konduğu için, Müslümanlık burjuvaziye karşı oluşun bayrağı da oldu. Çünkü burjuvazi ve kapitalizmi bir bakıma Hıristiyanlık sembolize ediyordu. Ama bu bezirgan ağa ve derebeyi Müslümanlığın egemenliği demek, şehirlerin Yahudi burjuvazisinin zeytinyağı gibi açıkta kalması ve tasfiyesi anlamına gelirdi. Bu nedenle, Türkiye Cumhuriyeti’ne egemen Devlet kastı ve egemen Liman şehirleri burjuvazisi, buna karşı en sert tedbirleri almaktan başka bir şey yapamazlardı.
Eğer cumhuriyet burjuvazisi, belli bir refah sağlasa ve bu refahın sağladığı güvenle belli ölçüde bir demokrasiye geçebilseydi, kimse kıyafeti veya laikliği sorun etmezdi. Ama ne refah ne de demokrasi olmayınca, herkes zorla aynı kıyafeti giyse de, yaşantısı, zevkleri hatta tipiyle kendinden farklı olanların aynı zamanda üsttekiler olduğu bütün ezilen Müslüman ahali tarafından görülebiliyordu. Bu memnuniyetsizlik her zaman olduğu gibi, egemen sınıfı ve onun yaşam tarzının sembollerine yöneliyordu. Tabii bu memnuniyetsizliği aynı zamanda taşra bezirganlığı ve derebeylik de kendince kullanıyordu.
Ne var ki, kapitalist ilişkiler geliştikçe, tefecilerin, ağaların, beylerin çocukları okuyor, yabancı şirketlere acentalıkla da olsa giderek modern burjuvalar haline dönüşüyorlardı. İlk kuşak, yani Erbakanlar kuşağı, hem geçmişteki Hıristiyan katliamlarıyla müthiş yüksel miş, Müslüman tefeci bezirgan ve ağa gericiliğinin geleneklerine dayanıyorlardı; hem de büyük ölçüde, petrol zengini Arap ülkelerinin pazarının cazibesinden etkileniyorlardı. Bu iki nedenle, onların kıyafeti sorun yapmalarının, pre-kapitalist Müslümanlığın, kapitalist Hıristiyanlığa karşı düşmanlığının sembolleriyle ortaklığı, ayrılığının görülmesini engellemiştir.
Tefeci bezirganlıktaki şapka düşmanlığı, kapitalizm düşmanlığının bir ifadesidir. O modernliği reddeder. Onun girişinin kendisinin sonu olacağını bilir. Radyo, futbol, hasılı her şey gavur icadıdır der ve kullanılmasını reddeder. Gavur icadı, kapitalizm icadı olarak okunabilir. Ama onların artık burjuva olmuş çocuk ve torunlarının başörtüsünü bunca sorun etmesi tamamen farklıdır. Bu torunlar modern tekniği ve araçları en iyi şekilde kullanmaktadırlar onları reddetmek bir yana. Aynı şekilde, kıyafete bunca önem vermesinin de nedeni bambaşkadır. İşin ilginci tam da, Yahudi burjuvazinin herkese şapka giydirmesinin nedenidir. Egemeni olacağı halkın içinde zeytin yağı gibi açıkta kalmamak.
Büyük şehirlerde yaşayan, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Finans-Kapital’e dönüşen bu burjuvazi, herkese şapka giydirerek açıkta kalmaktan kurtulurken, taşrada gelişmiş Müslüman burjuvazi, Cumhuriyet burjuvazisine tepki duyan halk gibi giyinerek, onun gibi yaşayarak açıkta kalmaktan kurtulunabileceğini söylüyor. Hem de böyle yaparak, ezilen halkın, devlete egemen bürokrasiye ve büyük şehirler burjuvazisine ve duyduğu tepkiyi onların sembollerine karşı çıkarak kendi arkasına alabiliyor.
Bu açıdan, bir taşla iki kuş vuruyor Müslüman taşra burjuvazisi. Hem Büyük şehirlerin burjuvazisine ve Devlet sınıflarına karşı egemenlik mücadelesinde, ezilenleri kendi yedeğine alıyor, hem de diğer burjuva zümrelere karşı kendi stratejisinin doğruluğunu kanıtlamış oluyor. Diğer strateji kimseye refah getirmediği için iflas etmiş ve devlet sınıfları ve şehir orta sınıfları hariç tüm desteğini yitirmiş bulunuyor. Bu onun, burjuvazinin diğer kanadının da temsilcisi olması olanağını yaratıyor.
Tabii bu arada köprülerin altından çok sular geçti ve burjuvazinin bu iki kanadı birbirine daha da çok yaklaştı.
Birincisi, son yirmi yıldır Kürdistan’da yürütülen savaşın saçmalığı, Batının büyük şehirlerinin burjuvazisinin bile devlet sınıfları ile arasının bozulmasına yol açtı. Bu burjuvazi, yeni kuşak modern Müslüman burjuvazi ile Devlet sınıflarının keyfiliğine karşı iş birliği yapmaya yanaşıyor. ANAP’tan AKP’ye geçişler bunun tipik bir örneğidir.
Öte yandan, Müslüman burjuvazi de eskisi gibi retorikle meşgul olmaktansa, fiili kazanımlara ağırlık veren bir stratejinin daha geniş güçleri bir araya getireceğini görmüş bulunuyor. Herkese başörtüsü taktırmaya kalkmak, hem orduyu, hem şehir orta sınıflarını hem de batılı burjuvaziyi karşıda bir cephe oluşturmaya itiyordu. Halbuki, artık, post modern çağdayız. İsteyen açar, isteyen kapar, açan da kapayan da zenginliktir dediniz mi, bütün bu kıyafet sorunları bir anda olaylarca aşılmış olur.
Gerek batının batıcı burjuvazisi, gerek taşranın Müslüman burjuvazisi bu adımı atmış bulunuyor. Aslında, burjuvazinin bu iki farklı kesimi arasındaki bu sorun, olaylarca ve dünyadaki gelişmelerce aşılmış bulunuyor. Şimdi bunun hala sorun olması, devlet kastının, elindeki iktidarı koruma çabasıyla ilgilidir.
4 Aralık 2002
Demir Küçükaydın
*
Eurovizyon, Modernleşme ve Demokratikleşme
“Her zaman politikayla yaşanmaz” derler. Eğer politikayı dar anlamda alırsanız bir ölçüde doğru bir sözdür bu. Ama örneğin, “artık politikamızın esası gücümüzü politikaya değil kültür ve eğitime vermektir” sözlerini sarf eden bir politika kavrayışını kastediyorsanız, baştan aşağı yanlıştır. Kültürle ilgilenme, politikadan uzak durmak bile bir politikadır. Siz politikayla ilgilenmediğinizi düşünseniz bile politika sizinle hiç ara vermeksizin ilgilenmeye devam eder.
Örneğin, Eurovizyon şarkı yarışması, Avrupa’yı oluşturan ulusların kültürel olarak birbiriyle yaklaşmaları, birbirlerini daha iyi tanımaları için oluşturulmuştur. Ama bu amacın kendisi bile politiktir. Bu yarışmaya katıldığınız an, sırf kültürel kaygılardan söz etseniz bile bir politik seçim yapmış olursunuz. Avrupalı ulusların birbirini kültürel olarak tanıma ve kavrama politikasından yanasınız demektir.
Eurovizyon, Avrupalıların yarışmasıdır. Ona katılmak demek onlar gibi, onlardan biri olmayı politik bir hedef olarak seçmenin ifadesidir. Kimse bu hedefin kendisini sorgulamıyor. Avrupalı olmak bu günün dünyasında gerici bir programdır. Yer yüzündeki, ulusçuluğa dayanan yeni ırkçı sistemi savunmak ama bu ırkçı düzende imtiyazlıların arasında yer almak demektir. Sosyalistin politikası, hem de uzak değil acil politikası, Avrupalı olmak onlar arasına katılmak değil, Avrupalılığı yok etmek olabilir.
Böyle bir programın Avrupa’nın işçilerinden yankı bulup bulmayacağı, ayrı bir sorundur ve zaten sosyalizmin en büyük çıkmazı da buradadır. Bir yankı bulur veya bulmaz, önemli olan bu değildir. Önemli olan doğru olanın ne olduğudur. Doğru olan Avrupalılığı yok etmektir. Bu bakımdan, bir sosyalist açısından, örneğin Eurovizyon’a katılmanın kendisi gerici bir politikanın uygulanmasıdır.
Yani bu yarışma her türlü politik hesabın dışarıda bırakıldığı, insanların gerçekten sadece estetik ve kültürel kaygılarla oy verdiği bir yarışma olsaydı bile politik bir yarışma olmaktan çıkmazdı.
Ama Kültür dar anlamıyla bile, politikayla yakından bağlı olmaya devam eder. Dar anlamıyla politik hesaplar bile bu olması gereken kültürel ve estetik kaygıların önüne geçerler. Dünyadaki bütün yarışmalar da böyledir. İster Oscar, ister Nobel, ister Cannes, İster Eorovizyon olsun, isterse Türkiye veya her hangi bir ülkedeki başka bir yarışma olsun, doğa bilimleri haricinde (ki orada bile durum karışıktır) tüm yarışmalar ve ödüller belli politikaları ve güç ilişkilerini yansıtırlar ve onlara hizmet ederler. Elbette, katılan film veya başka eserlerin en azından bir skandal yaratmayacak kadar, yani o politik amaca hizmet edecek belli bir kalite taşıması temel koşuldur. Bundan sonrasını, politik ilişkiler belirler.
Yani Türkiye Eurovizyon’a çok iyi bir eğitimden geçmiş çok kalite bir sesi ve fiziği olan bir şarkıcıyı seçmese, ona zamanın ruhuna uygun, biraz Madonna, biraz Britney Spears kırması bir hava vermese (yani orjinal bir şey de yoktur, sözde kültürleri kaynaştıracak bu yarışmaya katılımda, baştan aşağı pop ikonlarının taklidi) yine şu sıralar moda olan Shakira vari oryantal havası olmasa, en iyi kareograf, dansçılar ve müzisyenleri devletin tüm imkanlarını zorlayarak bir araya getirmese bu asgari, skandal yaratmayacak düzey koşulunu yerine getirmiş olamazdı.
O halde Eurovizyon sonuçlarını da bütün dünyada olduğu gibi, skandala yol açmayacak esereler arasında bütünüyle politik kaygılar belirlediğine göre, Eurovizyon sonuçları bize politik ilişkiler hakkında bir fikir verebilir.
Avrupa’daki Türkiye asıllı göçmenleri, Türk devleti, tıpkı bir zamanlar Sovyetler’in komünist partileri ve işçi hareketini dış politika ve diplomatik manevralarının bir aracı olarak kullanması gibi, dış politikasının ve diplomasisinin bir aracı olarak kullanmaya çalışır. Bunun için Avrupa’da çıkan Türk gazetelerinden derneklere kadar muazzam yönlendirici bir aygıt vardır. Yine bu tür bir kullanımın sonucu olarak Hollanda, Belçika gibi Türkiye asıllı göçmenlerin yoğun olduğu ülkelerden oy alındı. Yunanistan ve Kıbrıs’ın tıpkı Türkiye’deki politik İslam ve Kürtlerin bir kısmı gibi, Türkiye’yi Avrupa birliğine katılım aracılığıyla liberalleştirme çabasına, Irak savaşında ABD önergesine ABD Kürtleri ezmek için yeterince güvence vermediği için biraz da bir kaza olarak hayır oyu verilmesinin bir karşılığı olarak diğer Avrupa ülkelerinden gelen oylar da eklenince böyle bir sonuç ortaya çıktı.
Bu politik olarak şu demektir. ABD’nin Irak işgaline kadar, Türkiye ABD’nin dengesiydi ve Avrupa bu büyük ülkeyi üye almaz, kapısında bekletirdi. Ama ABD’nin Irak işgali ile dengeler değişmiş bulunuyor ve Avrupa Türkiye’ye, oyunun dışında kalmamak için biraz daha açık kapı bırakabilir. Berlusconi’nin fikir jimnastikleri, Eurovizyon’da alınan birincilik ve Cannes’te “Uzak”a verilen ödül, bu tür göz kırpmalar anlamına gelmektedir. Avrupa ABD’ye karşı yeni ittifaklar ve stratejiler arayışı içine girmiş bulunuyor. Eurovizyon’da alınan ödül, bu arayışlarda opsiyonları geniş tutmanın bir ifadesi. ABD’nin yanında saf tutan doğu Avrupalılara, bakın Türkiye bile sizden bize daha yakın politik mesajı.
Ama en iyi koşulda bile bu Türkiye’nin gerçekten demokratikleşmesi veya kelimenin gerçek anlamında Avrupalılaşması anlamına gelmez. Avrupa ancak kelimenin gerçek anlamında Avrupalı değil, şarklı bir Türkiye’ye kapılarını açar. Modern görünüşlü ama şarklı. Tıpkı şarkı yarışması birincisi gibi, bütün o taklitler Modernleşmeyi demokratikleşme ile karıştıran şarklılığın bir yansımasından başka bir şey değildir.
Eğer Avrupalılık, sadece modernleşme değil, demokratik gelenekler ve burjuvazinin son beş yüz yılda biriktirdiği kültür birikimi anlamında anlaşılırsa, Türkiye’nin bu Avrupalılıkla hiç bir ilişkisi yoktur. Bir Çehov, bir Tolstoy, bir Çaykovsky veya Şostokoviç, bir Pavlov hatta bir Lenin olmadan Avrupa, yani Burjuva uygarlığı tasavvur edilemez. Bu anlamda Rusya Avrupa kültürünün, bu uygarlığın bir parçasıdır. Ama Türkiye’nin ve Türklerin bir tek sanatçı, bilim adamı veya düşünürü yoktur, Avrupa, yani burjuva uygarlığının, olmasa bugün eksikliğini hissedebileceği. Ama bunun yokluğu Avrupa’yı Avrupa yapan devrimci ve demokratik bir geleneğin Türkiye’deki yokluğudir. Rus köylüsünün Narodniklerden Sosyalist Devrimcilere kadar uzanan devrimci demokratik gelenekleri veya geç ve güçlü doğmuş işçilerinin dünyayı allak bullak eden partileri ile Tolstoy veya Sostokoviç’ler arasında derin bağlar vardır. Türkiye’de ne devrimci demokratik bir köylü hareketi vardır ne diğeri.
Yani kültürel olarak Avrupalı olmak, Avrupalılaşmak demek radikal demokratik hareketleri yaratan ve besleyen bir toplumsal yapı demektir. Ancak bu çerçevede onun kültürel ifadeleri de ortaya çıkarlar ve toplumun kültürel hayatının derinliklerinde, iktidara gelememiş olsalar bir yer edinirler. Yunan İç savaşı, İki savaş arasının büyük komünist direnişleri, bu toplumsal mücadelelerin birikiminin ürünü olan Theodorakis’ler, Angelopulos’lar Yunanistan’ı Avrupalı yaptı. Aksi takdirde Yunanistan da tıpkı Türkiye gibi, batıda yaşayan bir şarklı olmaya devam ederdi. Türkiye’de Ermeni ve Rum katliamları ve sürgünleri, ya da komünist kovuşturmaları her türlü toplumsal muhalefetin acımasızca bastırılması onun tüm demokratik toplumsal tabanını dolayısıyla kültürel değişimini de engellemiştir. Türkiye’yi biçimsel olarak batılılaştıran her adım, demokrasinin köklerini yok eden bir adımla beraber gider. Bütün modernleşme çabalarına Ermeni ve Rum katliamları eşlik eder. Katledecek kimse kalmayınca bu sefer her batılılaşma adımına komünist tevkifatları ya da Kürt katliamları eşlik eder. Türkiye modernleştikçe, demokratik bir hareketten dolayısıyla kelimenin gerçek anlamında burjuva uygarlığının kültürel bir parçası olmaktan, onu özümlemekten uzaklaşır.
1960’ların işçi hareketleri ve yetmişlerin güçlü demokratik karakterli politikleşmesi olmasaydı, Türkiye bugün olduğu kadar bile, bir parça Avrupa kültürüyle bağlantı kurmuş olamazdı. Burjuva uygarlığının kültürü Türkiye’ye Marksizm aracılığıyla girmiştir. Ya da şöyle diyelim Politik programlarının aksine Sosyalistler kadar Türkiye’nin kültürel olarak da batılılaşmasına ve burjuva uygarlığıyla bağlar kurmasına büyük katkı yapmış başka bir güç yoktur.
Türkiye’nin bu alandaki son şansı Kürt ulusal hareketidir. Bu hareketin bir başarısı, güçlü demokratik dönüşümler ve bu anlamda kelimenin gerçek anlamıyla batılılaşma yani gerçek anlamıyla burjuva uygarlığının bir parçası olma anlamına gelir. Ama öyle görünüyor ki, bu son fırsatı da Türkiye kaçıracak.
Avrupa birliği için paketler, demokratikleşme anlamına gelmez. Gerçek iktidar bürokrasinin elinde olmaya devam eder. Sadece ipleri gevşetmiş olur. Politik İslam da bir demokratik hareket değil bir modernleşme hareketidir. Hükümetin ordu ile çekişmesinin konusu demokratikleşme değil, modernleşmenin farklı yollarıdır. Bu kayıkçı dövüşünün nasıl bir batılılaşma sonucu vereceğini merak ediyorsanız, stilize şark şalvarıyla İngilizce her şeyi yapmaya hazır olduğunu söyleyen şarkıcıya bakınız. Bunun için Avrupa’ya, ta Baltık denizi kıyılarına gitmeye gerek yok. İstanbul’da Tekbir Defilesine gidin. Göreceğiniz aynı şeydir.
27 Mayıs 2003 Salı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder